O Nadal está cheo de maxia... nestas datas conviven tradicións cristiás cos ritos e lendas que terían traído a este canto da península os primeiros poboadores celtas.
Ao igual que en case todas partes, o Nadal en Galicia é sobre todo unha festa familiar, na que a maioría dos galegos retornan ás súas aldeas e lugares de orixe para comer na casa familiar e cantar panxoliñas, que é como se chama aquí aos vilancicos. Ademais, conta a lenda que durante o día de noiteboa tamén acoden á casa os espíritus dos antepasados familiares a quentarse en torno ao lume, nese canto tan entrañable e acolledor da casa galega chamado lareira, de aí o costume nalgunhas zonas de poñer unha mesa auxiliar con pratos de comida para as ánimas.
Deus nace galego:
Ai! se o noso Deus galego se fai
imos cantar á choza en que nace,
Ai! se a súa nai é de Compostela,
imos cantar fermosa galega.
Todo galeguiño toque charumbela
que o neno bello é da nosa terra.
Fagamoslle todos a danza galega
que está desnudiño e chora e tembra
pois se nace en Galicia na falda da serra,
galego faise, é da nosa terra.
Outro dos costumes do día de noiteboa era que non se podía apagar o lume do fogar, debía morrer por si só, nin podíase varrer a cociña ata o día seguinte, para non botar fóra da casa ás almas que se tivesen achegado á casa esa noite.
Noutros lugares o que gardan son as cinzas do tizón e bótanas ao lume en noites de tormenta para conxurala.
Desa tradición proceden tamén os doces en forma de madeiro de mazapán que comen en Nadal en Galicia.
A misa do galo tamén é algo tradicional, o nome da devandita misa forma parte dunha antiga fábula que afirma que o primeiro ser vivo que presenciou o nacemento de Xesús e o comunicou ao mundo, foi un galo.
Desa tradición proceden tamén os doces en forma de madeiro de mazapán que comen en Nadal en Galicia.
A misa do galo tamén é algo tradicional, o nome da devandita misa forma parte dunha antiga fábula que afirma que o primeiro ser vivo que presenciou o nacemento de Xesús e o comunicou ao mundo, foi un galo.
Ata principios de século, era moi habitual, en noiteboa, que nas igrexas se anunciase a chegada da media noite cun canto de galo, ás veces simulado, pero outras veces levábase un galo de verdade á igrexa, para facelo cantar.
Noite vella e Ano Novo
A tarde do día 31, os mozos das aldeas facían un boneco de palla que despois paseaban por toda a aldea ou por toda a parroquia, entre berros e ruído, para máis tarde queimalo no campo da festa, onde despois acudía o resto da xente.
Noite vella e Ano Novo
A tarde do día 31, os mozos das aldeas facían un boneco de palla que despois paseaban por toda a aldea ou por toda a parroquia, entre berros e ruído, para máis tarde queimalo no campo da festa, onde despois acudía o resto da xente.
Esta tradición é similar ao carnaval, expresa o triunfo sobre o ano que remataba, simbolizado no boneco de palla.
A festa adoitaba durar toda a noite e mesmo durante o día seguinte se seguía celebrando, cantando con pandeiretas e gaitas, pedíanse aguinaldos que podían ser en especias (chourizos, pan, viño) ou en diñeiro.
Despois da festa, reuníanse os integrantes do grupo para facer unha comida cos "aguinaldos" recollidos.
E para rematar as festas só falta o día de Reis, o máis esperado polos nenos e non tan nenos...Cantos de Reis
A festa adoitaba durar toda a noite e mesmo durante o día seguinte se seguía celebrando, cantando con pandeiretas e gaitas, pedíanse aguinaldos que podían ser en especias (chourizos, pan, viño) ou en diñeiro.
O señor Manuel da Portela,
é un home muy capaz
de meter a man ao bolsillo
e darnos trinta reás.
E para rematar as festas só falta o día de Reis, o máis esperado polos nenos e non tan nenos...Cantos de Reis